Soefi mystiek, een oud pad binnen de Islam

Het soefisme is de mystieke, esoterische tak van de Islam. Het is zeer goed mogelijk dat het soefisme ouder is dan de Islam zelf. Kenmerkend voor het soefisme is het open staan voor elke godsdienst, elke stroming, elke filosofie; het ware is in vele gedaanten gehuld, afhankelijk van tijd en plaats. Toen de Islam ontstond, omarmden de soefi's ook deze nieuwe religie, zonder echter hun eigen wijsheid en tradities te verliezen. De soefi mystiek kent vele prachtige gedichten, die door de eeuwen heen bewaard zijn gebleven. Deze teksten spreken over God, Allah, als de Geliefde. Het zijn vaak brandende getuigenissen, vol van verlangen samen te zijn met de Geliefde en vol liefdesverdriet als men zich gescheiden voelt van de Ene, Ware. Deze mystici waren vaak ook wetenschappers, filosofen en leraren. Vele van de teksten zijn, zoals in de soefi-traditie gebruikelijk is, teksten ter lering, betreffende de diepere, hogere werkelijkheid. Deze betekenis is voor leken niet zomaar te vatten.

Soefisme, een oud mystiek pad

Het soefisme is een zeer oud mystiek pad. Vele teksten zijn mondeling doorgegeven. De soefi-leraren en de rondreizende soefi-mystici vertelden vaak verhalen, gelijkenissen, die een diepere mystieke betekenis hadden, evenzo de gedichten die gedeclameerd werden, de liederen die werden gezongen. Voor de een was het slechts puur amusement, maar de goede verstaander of ingewijde begreep de diepere laag.

Arabisch en Perzisch, de oude cultuurtalen

Oorspronkelijk waren de teksten in de cultuurtalen van die tijd: Arabisch en Perzisch. De mysticus Yunus Emre die afkomstig was uit Turkije, was de eerste die in de volkstaal, het Turks dichtte.

Enkele soefi mystici

Rabia, een soefi mystica van het eerste uur

Rabia (Basra, 714/718-801) schiep haar poëzie in de tweede eeuw van de Islam, als zodanig was zij een van de vroegste leraren binnen de Islam. Zij werd als vrouw volkomen gelijkwaardig geacht aan de mannen en vele mannen en vrouwen waren haar volgelingen. Zij heeft zelf geen geschreven teksten achtergelaten, haar lyriek is later door anderen opgetekend.

Omar Khayyam

Omar Khayyam (Nisjapoer, Khorasan, Perzië, nu: Iran 1048-1123) was een belangrijke filosoof, wetenschapper en onderrichtte op praktische wijze het soefisme. Gedeelten van zijn werk zijn al in de Victoriaanse tijd vanuit het oorspronkelijke Perzisch naar het Engels vertaald. In 1941 heeft Swami Govinda Tirtha het hele werk vertaald: The nectar of grace. Vele van de gedichten zijn, zoals in de soefi-traditie gebruikelijk is, leergedichten. De diepere betekenis is voor leken niet zomaar te vatten.

Al-Ghazali

Al Ghazali (Tus, Perzië 1058-1111) was mysticus, filosoof en wetenschapper. Hij schreef meer dan 70 werken op deze gebieden. Lang vóór Pavlov schreef hij al over de menselijke conditionering en conditioneerbaarheid.

Attar

Attar (Nisjapoer, Khorasan, Perzië 1145-1221) is vooral bekend van zijn werk: "De samenspraak der vogels". Hierin beschrijft hij de verschillende fasen in het menselijk bewustzijn, verwerkt in een verhaal over vogels. Attar is een inspiratiebron geweest voor Rumi. Hij was de biograaf van Rabia.

Rumi

Rumi (Balkh, Khorasan, Perzië 1207-1273), ook bekend onder de naam Mevlana is een van de meest bekende soefi meesters. Zijn belangrijkste werk is de Mathnavi-i- Manaavi (verzen van innerlijke betekenis).

Yunus Emre, mysticus en Turkse volksdichter

Yunus Emre (1240-1321) is een van de eersten die in de Turkse taal schreef. Zijn gedichten zijn pure minnelyriek.